Shtypi Shqiptar

Poezi nga Mihai EMINESKU


U shua jeta...

Iu shua jeta Venecjes së praruar,
S’dëgjon vallzim, s’sheh drita, kënga shteri,
Portalesh pleq, mes shkallësh prej mermeri
Fut kryet hëna, muret për t’i argjenduar.

Okeanusi mbi kanale qan ngadalë,
Për shekuj varg mbart lulen e rinimit,
T’i falë nuses frymën e gjallimit,
Mbi ujra shfaqet e kumbon me valë.

Kalatë porsi varre heshtjen zgjatën.
I vetëm, prift që kohrash mbet në jetë,
Shën Marku me trishtim godet mesnatën.

Me gjuhë prej Sibile, por zëdet,
Me tinguj të qetuar hedh mandatën:
“Më kot, o djem, nuk ngjallet kush u tret!”



Mortua est!


Pishtar i përndritshëm mbi varret e njoma,
Një tingull këmbane në orët e vona,
Një ëndërr që flatrën e zbut në trishtim,
Kështu e kaptove të botës pengim.

Kalove kur qielli ish fushë kthjellore,
Me gurra prej qumshti, me lule diellore,
Kur retë si nata - pallat turivrarë,
Prej hënës hyjneshë me radhë janë parë.

Më ngjake si hije argjendi ndriçuar,
Me krahët të ngritur, drejt qiejve drejtuar,
E skelat e reve i ngjit, shpirt i gjorë,
Mes …

Esse nga Kopi Kyçyku



















I papërsëritshmi Dostojevski, krahas veprave madhore,
na ka lënë edhe mjaft
thënie-perla për nga
hijeshia e thellësia e mesazhit. Ja
njëra syresh: „Bukuria do ta shpëtojë
botën”. E, sikurse dihet, njëra
nga këto bukuri, poezia, mbetet gur
prove për imazhet plot dritë e beftësinë
e stileve. Në hapësirat e
imagjinares, e përfytyrimit, përftohet
„minuta e amëshuar”, ndjesia e
„bllokimit” të kohës, ndjesia e
dëshirës për ta pavdekësuar shembëlltyrën
e gjithçkaje që vdes apo që
është e vdekshme. Poezia, kjo „pasqyrë
magjike e kohës”, zhbiron epoka,
qënie, gjendje shpirtërore dhe i
fikson në „celuloidin” e vet imaterial.
Aq këndellës mund të bëhen
vargjet, saqë të shtyjnë të mendosh
se mrekullitë e botës nuk janë shtatë,
por të panumurta: mjaft të
përpiqesh t’i zbulosh tek një Dante,
një Shekspir, një Gëte, një Pushkin...
Jo rastësisht poezia rumune është
cilësuar nga kritika evropiane si një
ndër më të fuqishmet e novatoret në
Kontinentin Plak e jashtë tij. Buruar
nga një folklor ballkanas me epje
…

Agim Vinca
Vendimi i Gjykatës Kushtetuese të Kosovës për anulimin e logos së Prizrenit me Shtëpinë e Lidhjes si simbol të saj është një akt që cenon rëndë kujtesën historike dhe identitetin e shqiptarëve si komb
Njëmbëdhjetë vjet më parë, me të filluar bombardimet e NATO-s, një nga punët e para që bënë shovinistët serbë, ishte djegia e objektit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në Prizren. Qysh natën e parë të bombardimeve, më 24 mars 1999, ata u kujdesën t’i vinin zjarrin dhe ta rrënonin nga themeli godinën ku njëqind e sa vjet më parë kishte ndodhur njëra nga ngjarjet më të rëndësishme në historinë e popullit shqiptar: ishte mbajtur Kuvendi i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, që mori përsipër mbrojtjen e trojeve shqiptare nga copëtimi dhe çlirimin e tyre nga pushtuesi shumëshekullor osman, që ishte armik i përbashkët i të gjithë popujve të Ballkanit dhe jo vetëm i shqiptarëve. Sot, plot njëmbëdhjetë vjet më vonë, në Kosovën e lirë e të pavarur, shtëpia e Lidhjes nuk mund të jetë simbol …

Sarah Kane
Qartësia gjendet në qendër të trazirave, aty ku turma konsumohet prej shpirtit të ndarë më dysh. E njoh veten. E shikoj atë. Shpirti im është i zënë në kurth si në një rrjet arsyesh të endura nga një mjek për të shtuar numrin e të shëndetshmëve. Në 4 e 48 do bie të fle për t’u shëruar. Ti je doktori im, shpëtimtari im, gjykatësi im i plotfuqishëm, prifti im, Zoti im, kirurgu i shpirtit tim. Dhe unë jam dishepulli yt drejt qartësisë... Për të realizuar qëllimet dhe ambiciet, për të kaluar pengesat dhe për të arritur një standard të lartë, për të rritur vetëvlerësimin duke shfrytëzuar talentin tim, për të kapërcyer dobësitë, për të pasur kontroll dhe ndikim te të tjerët, për t’u mbrojtur, për të mbrojtur hapësirën time psikologjike për të afirmuar unin tim, për të pasur kujdes, për t’u parë dhe dëgjuar, për të eksituar, habitur, tërhequr, tronditur, argëtuar, pritur apo joshur të tjerët, për t’u çliruar prej kufizimeve të shoqërisë, për t’u bërë rezistencë detyrimeve dhe dhunë…

Fatmira Nikolli

Një jetë e kaluar në vuajtje nga agimi gjer në muzg, e megjithatë ai u bë i madh. Ndonëse nuk u kuptua sa duhet në të gjallë të vet, tashmë si i vdekur është vepra e tij që flet e tregon madhështi. Dekada të tëra e lanë në harresë, e të tjera e lodhën dhe e stërmunduan. Por, sipas Behar Gjokës, autor i librit "Kuteli dhe letrarja", i sapobotuar nga "Argeta", pasi u varros për së gjalli, ai jetoi mes të gjallëve e të vdekurve, e ky do të ishte udhëtimi i tij makabër. Ajo që vëren Gjoka si studiues, është se ka kaluar shumë e ka ardhur momenti që të marrë fund keqkuptimi jo vetëm me Kutelin, por edhe me shkrimtarë të tjerë.
Ju sapo keni botuar librin "Kuteli dhe letrarja". Para pak vitesh ju keni shkruar edhe një libër tjetër për këtë shkrimtar, përse iu rikthyet atij?
Kuteli vazhdon të jetë një autor që më tërheq, për arsye të misterit që mbart figura e tij dhe krijimtaria. Kur them figura me mister, flas për faktin që ai është varrosur për së…

Carlos Ernesto Garcia, poet por edhe gazetar, gjendet në Shqipëri për të promovuar “Unë nuk kam shtëpi”, antologjinë me të cilën i prezantohet publikut shqiptar. Ky vëllim vjen për lexuesin nga shtëpia botuese “Dita 2000” dhe përfaqëson një përmbledhje të marrë nga tre librat: “Derisa kolera të kalbet”, “Një pikënisje për dashurinë” dhe “Valixhja në papafingo”E pabesueshme duket jeta e këtij poeti. Si në një film janë trazuar ngjarjet që e kanë shoqëruar e që në jo pak raste kanë qenë tragjike. “Ekzekutorët e Vdekjes” e kanë ndjekur prej dekadash, të tjerë, vetëm emri u ndryshon, vazhdojnë t’i venë pas. Carlos Ernesto Garcia, poeti nga El Salvadori, poezinë e konsideron si një mënyrë për të denoncuar gjithë sa i ka ndodhur atij, por edhe popullit të tij. Për herë të parë një poet latino-amerikan vjen në gjuhën shqipe me një antologji e cila titullohet “Unë nuk kam shtëpi”, një titull i huazuar prej titullit të një poeme emblematike, që u shkon për shtat shumë popujve, edhe atij shqipt…

Ilir Kalemaj 

Në cilëndo periudhë historike, ka intelektualë, akademikë, shkrimtarë apo politikanë që rreken të na bindin se po përjetojmë një revolucion të vërtetë, paçka se shpesh edhe kur ndodhin këto janë të lokalizuara. Janë proceset evolutive ato që kryesisht karakterizojnë rrjedhën normale  të jetës socio-ekonomike dhe kulturore dhe rrallë kemi të bëjmë me procese revolucionarizuese që përfshijnë grupe shoqërish apo kanë shtrirje globale. Parë në këtë prizëm, mund të themi që shekulli XXI është një nga ato periudha të rralla në histori kur kemi të bëjmë me një revolucion të heshtur global, i manifestuar veçanërisht në atë që quhet shoqëri e informacionit. Nëse shekulli i tetëmbëdhjetë ishte i rëndësishëm, për faktin se revolucioni industrial ndryshoi rrënjësisht jo vetëm marrëdhëniet e prodhimit dhe cilësinë e jetës, por gjithashtu ishte një nga faktorët kryesorë që çoi në lindjen e fenomenit të kombit-shtet, që në shekullin pasardhës kulminoi me revolucionet pan-Evropiane të ve…

Mark Marku 

Françeskanët shqiptarë shfaqen si një grup i strukturuar kulturor, aty nga fundi i shekullit të 19-të, paralelisht me shfaqjen e grupeve të tjera të Rilindjes Kombëtare. Qysh në fillim françeskanët shfaqin tre karakteristika, që i bën ata të dallueshëm nga grupet e tjera kulturore: së pari, ata shfaqen si një elitë kulturore vendase, në ndryshim nga grupet e tjera që janë grupe të diasporës, së dyti ata janë një elitë kulturore e strukturuar dhe koherente, në ndryshim nga grupet e tjera që nuk janë të tilla, dhe së treti ato shfaqen si një grup kulturor dhe fetar në ndryshim nga grupet e tjera që e zhvillojnë veprimtarinë kulturore jashtë patronazhit të fesë dhe nganjëherë edhe në konflikt me të.
Deri para shfaqjes së françeskanëve, elita kulturore shqiptare ishte elitë e diasporës. Madje është paradoksale që ideja kombëtare dhe projekti kombëtar shfaqen tek ajo pjesë e diasporës, që e kishte më të madhe distancën kohore me vendin e origjinës: tek arbëreshët. Lidhja e tyre ë…

Nga Dr.Përparim Kabo




I nderuar mjeshtër, po të shqetësoj, dua të bisedojmë sepse ditët kanë rrjedhur dhe vitet një pas një, që nga 24 marsi i 1985-ës. Ishte një e diel tragjike, “Një pranverë e hidhur”, si edhe titullohej filmi që kishte nisur të xhirohej! Ty nuk të kishte ngrohur ky titull, tek e mbaje skenarin në duar shpesh kishe thënë “se si më duket ky titull”! I tillë rezultoi, kishte mbërritur të paralajmëronte largimin tënd nga bota fizike, nga njerëzit e dashur, nga kolegët, nga skena e teatrit, nga sheshet e xhirimit. E hidhur mjeshtër, e pasur nga një e hënë me një shi të tmerrshëm, kur të gjithë me një pikëllim të thellë të përcollën për në banesën e fundit, qanin të gjithë shqiptarët këtej dhe andej kufirit, kudo që ishin. Zemrat e tyre ishin plagosur rëndë. Po përcillnin Ismail Qemalin e tyre, Dhaskal Todrin, Dajë Vranën, Sefedinin e “Gjeneral Gramafonit”, me pengun që duheshin zbërthyer fjalët e tija me litar në fyt: “O popull, sa gjëra bëhen në emrin tënd, madje edhe na…